کراس بایت وضعیتی است که زمانی رخ می‌دهد که در هنگام جفت کردن دندان‌ها، یک یا چند دندان بالا در پشت دندان‌های پایین شما قرار گیرند. کراس بایت می‌تواند مشکلات زیادی را در زندگی شما ایجاد کند. از احساس ناخوشایند شما در مورد ظاهر لبخندتان گرفته تا خوردن دردناک و مشکلات مفصل گیجگاهی فکی همگی می‌توانند در اثر کراس بایت ایجاد شوند. عوارض طولانی مدت کراس بایت می‌تواند تأثیر قابل توجهی روی سلامت و کیفیت زندگی شما داشته باشد. خوشبختانه، درمان ارتودنسی می‌تواند برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها و بازگرداندن لبخند به حالت مطلوب بسیار مؤثر باشد. کودکانی که تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرند، نتایج بسیار موفقی در خصوص اصلاح کراس بایت تجربه خواهند کرد، به همین دلیل شناسایی زودهنگام مشکل کراس بایت کلید موفقیت درمان آن است. همچنین، بزرگسالان نیز می‌توانند از مزایای اصلاح کراس بایت توسط درمان ارتودنسی بهره‌مند شوند، که معمولاً شامل ترکیبی از عمل جراحی و ارتودنسی یا استفاده از بریس‌ها و سیم کشی دندان‌ها می‌باشد.

کراس بایت

کراس بایت را از لحاظ پزشکی این گونه توصیف می‌کنند: “یک رابطه‌ی غیر طبیعی از یک یا چند دندان از یک ردیف با چند دندان یا یک دندان از ردیف دیگر که ناشی از انحراف موقعیت دندان یا موقعیت غیر طبیعی فک است”. یک کراس بایت زمانی رخ می‌دهد که بین دندان‌های ردیف بالا با دندان‌های ردیف پایین عدم تعادل و ترتیب وجود داشته باشد.

انواع

به طور کلی دو نوع کراس بایت وجود دارد؛ کراس بایت قدامی و کراس بایت خلفی

•  کراس بایت خلفی زمانی رخ می‌دهد که در هنگام جفت کردن دندان‌ها، دندان‌های بالایی داخل‌تر از دندان‌های پایینی در یک  یا دو طرف از دهان قرار گیرند.
•  کراس بایت قدامی که شبیه به آن آندربایت است، زمانی رخ می‌دهد که در هنگام جفت کردن دندان‌ها، دندان‌های بالایی جلویی (قدامی) در پشت دندان‌های پایینی قدامی قرار گیرند.

هر دو نوع کراس بایت را می‌توان اصلاح کرد و هرچه زودتر این مشکل درمان شود، بهتر است.

علل

علل زیادی برای شکل گیری کراس بایت وجود دارد.

• در برخی افراد، کراس بایت زمینه‌ی ژنتیکی دارد، به این معنی که اگر یکی از والدین شما دچار کراس بایت باشد، احتمالاً این مشکل در شما نیز وجود دارد.
• در کودکان، از دست دادن تاخیری دندان‌ها، همچنین استفاده‌ی طولانی مدت از پستانک یا مکیدن انگشت شست می‌توانند از علل به وجود آمدن کراس بایت باشند. متوقف کردن این عادت‌ها به منظور بهبود مال اکلوژن در حال پیشرفت در فرزند شما مهم خواهد بود.
• همچنین کراس بایت ممکن است در اثر ناهنجاری‌های فک، و در بعضی موارد، تنفس دهانی در درازمدت یا داشتن لوزه‌ها یا آدنوئید های بزرگ اتفاق افتد.

مشکلات کراس بایت

نه تنها دندان‌های دچار کراس بایت از لحاظ زیبایی ظاهری ناخوشایند دارند، بلکه می‌توانند در توانایی شما برای انجام کارهای معمول مانند جویدن و صحبت کردن اختلال ایجاد کنند. با گذشت زمان، فرد مبتلا به کراس بایت ممکن است دچار مواردی از قبیل رشد ناگهانی فک و مشکلات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) شود که این مشکلات باعث ایجاد فشار دردناک روی فک، سر و گردن می‌شوند. افراد مبتلا به ناهنجاری بایت نیز بیشتر در معرض پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه، سایش زودهنگام دندان‌ها، از دست دادن استخوان و به وجود آمدن ظاهر نامتعادل صورت قرار دارند.
برخی از بیماران مبتلا به کراس بایت به دلیل تنش و استرسی که روی فک وارد می‌شود، دچار سردرد می‌شوند. تنش‌های اضافی ناشی دندان‌قروچه به علت نامرتبی دندان‌ها ایجاد می‌شود و در بدترین شرایط، کراس بایت حتی می‌تواند بر چگونگی رشد صورت و فک بیمار تأثیر بگذارد. از تمامی این مشکلات می‌توان با انتخاب گزینه‌های مناسب درمانی به خصوص در سنین پایین‌تر جلوگیری کرد.

درمان زودهنگام کراس بایت

به دلیل مشکلات جدی‌ که کراس بایت می‌تواند ایجاد کند، تشخیص زودهنگام و اصلاح آن بسیار مهم است. در بسیاری از موارد، کراس بایت و علائم آن در سنین پایین‌تر قابل شناسایی هستند و والدین باید این علائم را در اسرع وقت به متخصص ارتودنسی کودک خود اطلاع دهند. دهان وفک‌های کودک هنوز در حال رشد هستند، که این امر به ویژه موجب پاسخگویی مناسب آن‌ها به درمان ارتودنسی می‌شود. مداخله‌ی به موقع می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن کراس بایت کمک کند و یک برنامه‌ی درمانی مناسب برای اصلاح بایت می‌تواند توسط متخصص ارتودنسی برنامه‌ریزی شود.

گزینه‌های اصلاح و درمان

درمان برای اصلاح ناهنجاری کراس بایت دندان می‌تواند شامل استفاده از بریس، تجهیزات ارتودنسی یا ترکیبی از هر دو، بسته به شدت و علت مشکل بایت باشد. در این جا به پرکاربردترین وسایل و روش‌های ارتودنسی که برای درمان کراس بایت بکار می‌روند اشاره خواهیم کرد.

استفاده از بریس‌ها برای اصلاح کراس بایت

نوع بریس‌هایی که برای اصلاح کراس بایت استفاده می‌شوند، به شدت مال اکلوژن بستگی دارند. کراس بایتی که عمدتاً از طریق نامرتبی دندان‌ها ایجاد می‌شود، ممکن است با استفاده از ارتودنسی نامرئی، به عنوان مثال بریس‌های نامرئی درمان شود، در حالی که موارد پیچیده‌تر کراس بایت برای درمان اغلب نیاز به ترکیبی از ارتودنسی فلزی معمول (بریس‌های فلزی) و اکسپندر کام دارد.

وسیع کننده کام

اکسپندر کام دستگاهی ثابت است که روی دندان‌های ردیف بالا قرارمی‌گیرد. با استفاده از یک کلید ویژه، بیمار می‌تواند به راحتی و به تدریج عرض وسیع کننده را بر اساس آن چه تجویز شده است بیشتر کند. با گذشت زمان، دستگاه فک بالایی بیمار را گسترش می‌دهد به طوری که دندان‌های پایین‌تر به گونه‌ای مناسب در داخل دندان‌های ردیف بالا برای ایجاد یک بایت مناسب قرار می‌گیرند. عریض‌تر شدن کام طی چند هفته تا یک ماه طول می‌کشد. هنگامی که عریض شدن کام به درستی انجام گرفت، اکسپاندر برای کمک به تثبیت دندان‌ها و استخوان‌ها در موقعیت جدید خود همچنان باقی می‌ماند.
در صورت نیاز به گسترش دندان‌ها برای بازه‌ی زمانی بیشتر، تجهیزات متحرک در طولانی مدت می‌توانند استفاده شوند. متخصص ارتودنسی تصمیم خواهد گرفت که کدام یک از تجهیزات برای درمان مشکل خاص شما می‌تواند مناسب باشد.

 فیس ماسک protraction

در بعضی موارد مشکل کمبود رشد فک بالا است. به طور معمول به نظر می‌رسد که بیمار استخوان‌های گونه‌ای ندارد، بینی دچار فشردگی است و به دلیل عدم رشد قسمت میانی (مید فیس)، صورت ظاهری گود رفته دارد. به طورکلی کراس بایت همراه با اختلالی دیگر وجود دارد.
درمان این نوع موارد از بیماری مشکل‌تر است، اما در صورت وجود زمان و رشد کافی، قابل اصلاح است. نیاز به رشد نشان دهنده‌ی نیاز به درمان زودهنگام در بیماران مبتلا به نقص مید فیس (میانی صورت) است. بیمارانی که رشد آنها کامل شده است یا بیماران بالغ معمولاً از متقاضیان عمل جراحی مشکلات مربوط به نقص مید فیس می‌باشند.
دستگاه فیس ماسک protraction از یک نوار فلزی ساخته شده است که به پدهایی در پیشانی و چانه متصل است. نوارهای لاستیکی ماسک صورت را به بریس‌های بالایی بیمار متصل می‌کنند تا فک بالایی را به تدریج به جلو حرکت دهد. فیس ماسک protraction  یا فیس ماسک جلوکشنده قابلیت جابجایی و تحرک دارد؛ به این معنی که بیماران باید مطابق برنامه و ساعات تجویز شده در هر روز برای پوشیدن ماسک و جهت دستیابی به نتایج مطلوب تلاش کنند.

جراحی

برای بزرگسالان و در موارد شدید کراس بایت، ممکن است جراحی ارتودنسی برای اصلاح مال اکلوژن مورد نیاز باشد. روش جراحی شامل حرکت دادن فک پایین به عقب و فک بالا به جلو است تا بتوان به این طریق بایت را در وضعیت مناسب خود قرار داد. از بریس‌های کراس بایت معمولاً در ترکیب با عمل جراحی استفاده می‌شود.